CZY PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA NALEŻY DO ZADAŃ WŁASNYCH GMINY?

O tym należy mówić: Czy podstawowa opieka zdrowotna należy do zadań własnych gminy?

Niedawno w powiecie wielickim głośno było na temat nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Były protesty, zbierano podpisy mieszkańców w sprawie utrzymania opieki zdrowotnej udzielanej poza godzinami pracy określonymi w umowach świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej. Szereg lokalnych samorządowców na czele z wójtem gminy Gdów Zbigniewem Wojasem usilnie próbowało tą sytuację wykorzystać do celów wyborczych, sprytnie angażując do tego celu osoby mało rozumiejące zawiłości prawa.

Powoli przyzwyczailiśmy się do tego, że gdy wchodzą w grę trudne relacje czy nawet trudne decyzje wywołujące sporą dawkę emocji społecznych wówczas któryś z naszych tzw. obiektywnych samorządowców usilnie próbuje wykorzystać daną sytuację do cynicznej gry wyborczej. Niektórzy gotowi są zrobić naprawdę wszystko tylko po to żeby na chwilę zaistnieć, pokazać się w mediach społecznościowych, ewentualnie sponsorowanej przez nich lokalnej prasie. Dziwić może również to, jak łatwo nakłonić osoby postronne do tego, żeby własnym wizerunkiem akredytowały działania wąskiej grupy osób, którym zależy tylko na władzy i pieniądzach. Tak też się stało w przypadku tzw. protestu mieszkańców powiatu wielickiego w obronie nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Grupa mieszkańców protestująca w jakże ważnej sprawie, jaką jest opieka zdrowotna, została cynicznie wykorzystana do celów wyborczych.

Odchodząc od sporów i waśni politycznych, pozostała pewna kwestia, która nie została do tej pory jednoznacznie przedstawiona opinii publicznej, a kwestia  ta ma fundamentalne znaczenie dla zrozumienia roli opieki zdrowotnej jako zadania własnego gminy.

Najogólniej jak tylko można ten temat ująć – podstawowa opieka zdrowotna jest zadaniem publicznym o znaczeniu lokalnym niewątpliwie leżącym w gestii poszczególnych samorządów gminnych. Niestety obecne przepisy dość niejasno precyzują zadania publiczne w tym również obowiązek ich realizacji przez poszczególne elementy aparatu administracji państwa. Natomiast co ważne, zgodnie z art. 7 ust 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ochrona zdrowia służy zaspakajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej i jest jednym z ważniejszych zadań własnych gminy. Jo to pojęcie szerokie i obecnie na gruncie obowiązującego nam prawa trudno jest znaleźć jego jednoznaczną definicję. Niemniej jednak należy w tym miejscu posłużyć się np. wyrokiem TK z 7 stycznia 2004 r. – sygn. K 14/03, w którym Trybunał jednoznacznie stwierdził, iż „treścią prawa do ochrony zdrowia nie jest naturalnie jakiś abstrakcyjnie określony stan zdrowia poszczególnych jednostek, ale możliwość korzystania z systemu ochrony zdrowia, funkcjonalnie ukierunkowanego na zwalczanie i zapobieganie chorobom, urazom i niepełnosprawności”. Nie wnikając głębiej w zawiłości prawne, należy dla ogólnego zrozumienia czym naprawdę jest ochrona zdrowia przytoczyć definicje podstawowej opieki zdrowotnej. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w art. 5 pkt 27 definiuje w następujący sposób podstawową opiekę zdrowotną, jako:  świadczenia zdrowotne profilaktyczne, diagnostyczne, lecznicze, rehabilitacyjne oraz pielęgnacyjne z zakresu medycyny ogólnej, rodzinnej, chorób wewnętrznych i pediatrii, udzielane w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Z kolei, przytoczona wyżej ustawa, w art. 5 pkt 17a definiuje nocną i świąteczną opiekę zdrowotną, która polega na świadczeniach opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej udzielanej przez świadczeniodawców poza godzinami pracy określonymi w umowach o udzielanie świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej, w szczególności w dni wolne od pracy i w święta, w przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia świadczeniobiorcy, które nie jest stanem nagłym.

Jednak obecnie, pomimo wyżej opisanego stanowiska, zmieniony został załącznik nr 5 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, w którym rozdzielony został zakres świadczeń gwarantowanych na realizowane tylko w warunkach ambulatoryjnych oraz na realizowane zarówno w warunkach ambulatoryjnych jak i w miejscu zamieszkania świadczeniobiorcy. Zmiany te bezpośrednio korespondują z rozwiązaniami przyjętymi w ustawie z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zgodnie z którymi świadczenia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej będą udzielane przez świadczeniobiorców zakwalifikowanych do poziomów 1-3 i 5 sieci szpitali. Każdy z tych podmiotów będzie udzielał świadczeń w ramach szpitalnego oddziału ratunkowego lub izby przyjęć. Z założenia wprowadzone przepisy mają na celu umożliwienie poszczególnym świadczeniobiorcom optymalnego chociażby doboru personelu czy też zasobu technicznego.

Problem jednak polega na tym, że przed wprowadzeniem zmian żadna z instytucji państwowych nie pokusiła się o przeprowadzenie kampanii społecznej promującej proponowane zamiany. O kampanii tylko nie zapomnieli nasi włodarze, którzy rzucili się do promowania w lokalnej prasie, której daleko do racjonalnego obiektywizmu.

Chciałbym zwrócić uwagę jeszcze na jeden jakże ważny problem. Otóż na terenie gminy Gdów funkcjonują  obecnie dwa ośrodki zdrowia – w Gdowie i Niegowici. Ich lokalizacja nie jest, mówiąc delikatnie, zbyt dogodna dla osób starszych. Większość terenu gminy Gdów nie jest skomunikowana bezpośrednio z samym Gdowem, wręcz łatwiej jest dojechać do Wieliczki czy Bochni. Ale najwyraźniej Zbigniewa Wojasa to nie obchodzi, dla niego najwyraźniej najważniejsze jest to, żeby pokazać protest ważny jedynie z punktu widzenia jednostki.

Chciałbym również, aby raz na zawsze nasi lokalni samorządowcy zapamiętali, że podstawowa opieka zdrowotna jest zadaniem publicznym o znaczeniu lokalnym! Tworzenie ośrodków niepublicznych to uciekanie od problemu i nie stanowi żadnego rozwiązania.