HISTORIA I CIEKAWOSTKI O KOŚCIELE W GDOWIE

Na austriackiej mapie Gdowa (poniżej, pod artykułem)  wielkimi literami pisze „St. Maria Geburt”.
W centralnym miejscu wsi, od wieków dominowała sylwetka gdowskiego kościoła pod wezwaniem Narodzenia NMP – dziś Sanktuarium Maryjnego. Historyczne zapiski, w tym słynne Kroniki Jana Długosza, podają datę 1075 jako rok wybudowania kościoła w Gdowie.

W sierpniu 2014 roku na gdowskim Zarabiu uroczyście obchodzono „okrągłą” 742. rocznicę lokacji Gdowa. Podstawą decyzji o wyborze tej właśnie daty była pierwsza źródłowa wzmianka o rycerzu Zbigniewie z Gdowa, pochodząca z 1272 r. Tymczasem powyższe zapiski poddają w wątpliwość sens organizacji obchodów rocznicowych w wybranej dacie.
Oto pierwsza część kalendarium historii oraz legend o kościele w Gdowie.

874 r. – na łagodnym wzniesieniu, w miejscu obecnego kościoła, stanął pierwszy krzyż oraz stacja misyjna, zbudowana przez wysłanników misjonarzy Słowian św. Cyryla i św. Metodego. Należy pamiętać, że teren Małopolski – Kraj Wiślan – został podbity i schrystianizowany przez władcę Państwa Wielkomorawskiego, księcia Świętopełka I. Wiślanie, na wiele lat przed chrztem Polski w 966 r. przyjęli chrzest w obrządku wschodnim. O tamtych czasach przypomina dziś ołtarz z postacią pustelnika św. Onufrego.

1049 r. – w sąsiedniej Niegowici biskup Aaron dokonuje konsekracji zbudowanego tam pierwszego kościoła drewnianego.

1075 r. – w Gdowie biskup Stanisław ze Szczepanowa (późniejszy święty i patron Polski) dokonuje konsekracji pierwszego kościoła drewnianego, zbudowanego przez miejscowy ród Gryfitów. Jan Długosz wyraźnie wymienia jako fundatora kościoła Jaksę Gryfitę. W wielu innych publikacjach wymieniana jest również postać rycerza Gedko z rodu Świebodziców-Gryfitów, który w tym czasie miał warownię w Gdowie i który był świadkiem mordu dokonanego przez króla Bolesława Śmiałego na biskupie Stanisławie oraz późniejszego cudownego zrośnięcia się członków świętego. Przyjmuje się, że pierwszy kościół drewniany stał w miejscu obecnej dzwonnicy.

1325 r. – ówczesny pleban Mikołaj buduje murowany kościół. Jego gotyckie fragmenty zachowały się w postaci grubych ścian w części prezbiterium (tej za bocznymi ołtarzami i miejscem skręcania biegu świątyni w prawo) oraz w postaci dawnej zakrystii (zwanej swego czasu dziadownią). Legenda głosi, że na początku planowano, aby kościół zbudować za Rabą, w pobliżu lokalnego kamieniołomu pod Stryszową, ale co w ciągu dnia nagromadzono łamany kamień, to w nocy jakieś potężne woły przewoziły go przez Rabę i zostawiały na poświęconym miejscu, w pobliżu niedawno spalonego drewnianego kościoła.

1325 r. – do sąsiedniej Niegowici przeniesiono dekanat ze Szczyrzyca.

1340 r. – parafia gdowska była już wielka, liczyła kilkanaście wsi skupiających 750 wiernych.

1342 r. – pleban Mikołaj wstawił do wybudowanego kościoła gotycki ołtarz oraz umieścił w nim namalowany na desce obraz Najświętszej Marii Panny.

1401 r. – właściciel majątku gdowskiego Prandota Boczowski zabił z łuku miejscowego proboszcza i pozbawił go świętopietrza. Przyczyną miały być żądania proboszcza o kolejną fundację na budowę plebanii.

1417 r. – w drodze z Halicza zatrzymał się w Gdowie król Władysław Jagiełło. Orszak monarchy stanął postojem przy kościelnej studni na Wikaryjce. Powstała legenda głosi, że król wstąpił do kościoła, modlił się przed obrazem Maryi, prosząc u Niej o następcę tronu (od czego zależał dalszy los Unii Korony z Litwą). Opatrzność Boża dała mu synów Władysława Warneńczyka oraz Kazimierza, założyciela słynnej na całą Europę dynastii Jagiellonów.

 

Gdów na mapie z czasów Galicji

Zostaw komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany

*