PIERZCHÓW i JEGO MŁYN WODNY

Na mapie Gminy Gdów wiele jest perełek. Jedną z takich jest młyn w Pierzchowie, a bardziej właściwie – w Pierzchowcu.

Drewniany młyn wodny w Pierzchowie pochodzi z połowy XIX-go wieku i jest zabytkowym budynkiem Małopolskiego Szlaku Techniki zachowanym w dobrym stanie. Usytuowany jest we wschodniej części wsi, która zwana jest Pierzchowcem. Położony jest nad młynówką będącą niewielką, sztucznie utworzoną odnogą Królewskiego Potoku.

Powstająca tutaj mąka jest efektem całego procesu, który rozpoczyna wniesienie worka ze zbożem po niezbyt szerokich (wręcz wąskich) drewnianych schodach na górę budynku (piętro). Następnie zboże z worka przesypywane jest do maszyny młócącej, która oddziela ziarno od jego pozostałej części, dzięki czemu powstają otręby. Ziarno już oczyszczone przesuwa się w dół lejami i następnie zostaje trzykrotnie zmielone, po czym – ponownie na samym dole – trafia jako mąka do przygotowanych worków.

Obecny młyn w Pierzchowie poruszany jest za pomocą własnej hydroelektrowni. W miejscu gdzie dawniej było koło młyńskie, w obmurowanym basenie pracuje turbina. Wodę na młyn przesiewa krata chwytająca patyki i liście. Ale nie zawsze tak było…

Pierwotnie młyn stał na grubych palach wbitych w wodę młynówki. Z oryginalnego młyna pozostał do dziś jeden taki pal oraz szkielet drewnianych ścian o konstrukcji słupowo – ramowej, wzmocnionej zastrzałami. Wewnątrz znajdują się, nieużywane już, wielkie drewniane tryby przenoszące obroty koła młyńskiego. Pozostałe elementy są młodsze. Betonowy fundament, zastępujący pale, powstał w 1936 roku. Odnowiona więźba dachowa, w 1956 roku została przykryta dachówką. Również większość maszyn pochodzi z połowy XX w.

Niemniej wszystko przykryte jest „białym kurzem aromatycznej” mąki. Zapach ten – w połączeniu z zapachem drewna – tworzy wyjątkową mieszankę.

Po śmierci w kwietniu 2012 roku Augustyna Pilcha – długoletniego młynarza i właściciela młyna z Pierzchowa – opiekę nad młynem przejął jego syn.

Historia leżącego nad Królewskim Potokiem młyna jest bardzo ciekawa. Dawny dwór w Pierzchowcu wraz z zabudowaniami gospodarczymi zbudował w XVII wieku hetman Jan Klemens Branicki. W połowie XVIII w. dwór wraz z istniejącym przy dworze młynem zakupił Jan Michał Dąbrowski (wraz z żoną Zofią z domu von Lettow). Tu 2 sierpnia 1755 urodził im się syn – przyszły twórca Legionów Polskich we Włoszech – gen. Jan Henryk Dąbrowski. W 1779 r. dwór oraz młyn przeszedł na własność spokrewnionej rodziny Kępińskich. W 1846 r. podworski młyn wraz ze 100 morgami pola, nabył zasobny snycerz z Italii o nazwisku Pilch. Od tej pory młynarzami w Pierzchowie są kolejni Pilchowie.

młyn2

 

Zostaw komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany

*