STRYSZOWA MA SWOJĄ HISTORIĘ – PIĘKNĄ HISTORIĘ

Stryszowa – malutka, malownicza miejscowość w gminie Gdów. Położona jest na wzgórzu, którego najwyższy szczyt – Sypka, jest zarazem najwyższym punktem gminy Gdów (355 m n.p.m.).  Jeszcze w okresie średniowiecza przedstawiała obraz wielkiej puszczy, pełnej dzikiego zwierza. Tutejsze lasy obfitowały w takie zwierzęta, jak żubry, niedźwiedzie, bobry. Stryszowa od początku wymieniana jest jako włości kościelne. Pierwsza wzmianka o Stryszowej pochodzi z 1338 roku. Wtedy to obok świeżo założonych wsi Kędzierzynka Wola i Kwapinka Wola wpłaciła „dziesięcinę” – podatek ofiarowany Katedrze Krakowskiej dla ołtarza św. Wincentego.

Ciekawym jest tatarski wątek powstania Stryszowej. Otóż według świadectwa Rukn ad-Dina Baj-barsa w Królestwie Polskim na Ziemi Krakowskiej szukał schronienia około 1300 roku wnuk Nogaja, Karakisek, który razem z kilkomatysiącami wojowników zbiegł przed zemstą chana Toch-ty. Postanowił on osiedlić się w państwie polskim, a utrzymywać się z walki. Przywódca wcześniej przybyły do Polski nosił tureckie nazwisko Szyszman. Uszedł on ze stepów nadczarnomorskich z niewiadomych powodów i osiedlił się w Ziemii Krakowskiej za zgodą władz polskich. Jako miejsce jego lokacji podaje się tereny na południe od Krakowa, w pobliżu dzisiejszego Gdowa, na jednym z tamtejszych wzniesień. Zatem istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, iż ta właśnie sposobność dała początek osadnictwu Stryszowej.

W 1383 roku Stryszowa figuruje jako wieś dzierżawiona przez Klasztor Cystersów w Mogile. W roku 1490 w spisie podatkowym Stryszowa posiadała 1 i 1/2 łanu ( łan – około 30 ha ).

Dwie wzmianki o Stryszowej znaleźć można w Kronikach Długosza. Według jego relacji wieś była własnością klasztoru i opata w Mogile. Dnia 20 czerwca 1569 roku Zofia Wielopolska, za zezwoleniem Króla Zygmunta Augusta kupiła od opata zakonu Cystersów w Mogile 2 i 3/4 łanu we wsi Stryszowa.

w 1581 roku Stryszowa należała do Jakuba Wielopolskiego, który wydzierżawił ją Annie de Sarcandy Bekieszowej.

Rejestry poborowe z 1629 i 1680 roku wykazały jako właściciela wsi ponownie Klasztor w Mogile.

Nazwa Stryszowa, wywodzi się od „strys”, które w sezonie zimowo-wiosennym tworzyły się licznie na rzece Rabie pod Stryszową i powodowały częste jej wylewy. Niektórzy wzmiankują, że Stryszowa ( w starych dokumentach figurują też nazwy: „Striszowa”, lub „Stroyssowa” ) ma osobowy charakter nazwy i wywodzą nazwę od imienia Strysza.

Ze Stryszową związana jest bardzo ciekawa legenda. Oto ona:

„(…) Za downych casów nic tu jesce nie było, nawet Raby, ino same góry i lasy. I przyśli w te strony ludzie, tak wielcy, ze jak jeden stanął na Łazańskiej Górze, a drugi na Strysoskiej, to sobie mogli siekiery podawać. Zaczeli rąbać te lasy. Jeden z nich rąbał na Łazańskiej, a drugi na Strysoskiej Górze. Temu co był na Łazanach, złamało się toporzysko u siekiery i ni mioł cym rąbać! Woło do tego co był na Strysowie:

- Hej! Kumotrze, a podejcie mi siekiere, bo ni mom cym rąbać!

Ten mu podoł, ale tak jakoś niezręcnie, ze drugi nie chycił i siekiera upadła. Od przecięcia ziemi siekierą wytrysła Raba, bo jej tu przedtem nie było (…)”.

Źródło: Fundacja „Stryszowianin”