WĘGIERSKI DZIERŻAWCA STRYSZOWEJ

Stryszowa – piękna, malowniczo położona miejscowość na najwyższym wzniesieniu gminy Gdów, górze Sypka. Jak każde sołectwo w gminie Gdów skrywa swoją bogatą przeszłość. W swojej historii znalazła się w dzierżawie Kaspra Bekiesza, urodzonego w 1520 roku magnata węgierskiego, madziarskiego dowódcy w służbie Rzeczypospolitej. Dzierżawca Stryszowej, Kasper Bekiesz był też hrabią na Fogaraszu (w środkowej Rumunii), pretendentem do tronu w Siedmiogrodzie (przegrał walkę ze Stefanem Batorym), podskarbim księcia Jana Zygmunta.

Rodzina Bekieszów pochodziła z Węgier i pełniła ważną rolę w opozycji przeciwko Stefanowi Batoremu w czasach, gdy był on jeszcze wojewodą Siedmiogrodu. Pokonani w walce Bekieszowie schronili się w cesarstwie Habsburgów, gdzie zaczęli spiskować przeciw nowym panom. Zagrożeni więzieniem, uciekli do Polski. Ich niegdysiejszy wróg, a wówczas już król Polski, Stefan Batory, puścił im w niepamięć dawne winy i obdarzył całkowitym zaufaniem. Bekieszowie stali się jego najwierniejszymi sługami. Posyłani w najważniejszych misjach i obdarzani godnościami dowódców wojskowych także przez następców króla, nigdy nie zawiedli swoich nowych władców.

Rodzina Bekieszów należała do najstarszych na Węgrzech. Kasper posiadał jednego brata – Gabriela.  Z pierwszego małżeństwa z wdową z Gdowa Zofią Jordan, Bekiesz miał jednego syna Władysława (László). Rok po śmierci Zofii, która miała miejsce w 1575 roku, poślubił Annę Sarcandy Nyary (córkę Pawła i Christiny Gabor Dóczy). Z drugiego małżeństwa doczekał on się drugiego syna – nazwanego na cześć brata Kacpra – Gabriela. W 1578 zamieszkał razem z żoną w ofiarowanym mu przez króla Batorego zamku w Lanckoronie.

Bekieszowie pieczętowali się herbem przedstawiającym czarną orlą nogę, o złotych szponach na fioletowym polu. Herb ten przedstawiał na tarczy również w jednym rogu złoty półksiężyc, a w drugim – gwiazdę. Dodatki te herbowe otrzymał Bekiesz od muzułmańskiego sułtana tureckiego, Sulejmana Wspaniałego, któremu się nadzwyczajnie spodobał, gdy posłował do Konstantynopola jeszcze od króla Jana Zygmunta. W tej formie herb przeszedł do polskiej heraldyki jako Bekiesz.

Kim był Kasper Bekiesz?

W 1570 roku ustanowił traktat w Spirze. Został on zawarty pomiędzy Maksymilianem Habsburskim  a księciem Siedmiogrodu Janem Zygmuntem Zapolyą. Postanawiał on, że Habsburgowie zostaną dziedzicami Siedmiogrodu w razie bezpotomnej śmierci Jana Zygmunta. Po śmierci Jana Zygmunta, Habsburgowie wystawili kandydaturę Kaspra Bekieszy. W tym samym czasie o tron Transylwanii starał się również Stefan Batory. Ponieważ wybranie Bekieszy na władcę łączyło się z przyłączeniem Siedmiogrodu do monarchii habsburskiej i nowego konfliktu z Turcją, szlachta węgierska wybrała Stefana Batorego, który odznaczał się pokojową polityką.

Bekiesz nakłonił Seklerów do buntu przeciw Batorym (który wybuchł jesienią 1571). W kraju wrzało, obie strony szykowały się do starcia. W końcu armii wroga udało się go stłumić. Hrabia nie poddał się i z zaciągami niemieckimi najechał na Transylwanię i stoczył wojnę z Batorym. Ostatecznie przegrał na czele z habsburską armią 19 lipca 1575 w bitwie pod Kerelőszentpál (obecnie Sânpaul, Marusza, Rumunia). Pokonany postradał dobra i poszedł na tułaczkę.

Gdy Batory został wybrany na króla Polski, Bekiesz pogodził się z władcą i przybył wraz z bratem Gabrielem do Polski ofiarowując mu swoje usługi. Król nie tylko wspaniałomyślnie przebaczył wszystko dawnemu wrogowi, ale nadto stał się dlań wiernym przyjacielem i dobroczyńcą. Bekiesz w latach 1576–1577 dowodził odsieczą, którą Batory wysłał po zaatakowaniu Elbląga przez wojska zbuntowanego przeciw królowi Gdańska, wspierane przez flotę duńską. Dowodził artylerią i piechotą węgierską przy oblężeniu Połocka w 1579 roku (które było pierwszym celem planu Stefana Batorego, otwierającym wojnę z Rosją o odzyskanie Inflant i ziemi połockiej, zagarniętych przez Iwana IV Groźnego). Odznaczył się w bitwie pod Połockiem, za co od króla Stefana Batorego otrzymał kamienicę Pod Baranami w Krakowie i starostwo lanckorońskie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zdjęcie: wikipedia