POWIAT WIELICKI POD AUSTRIACKIM PANOWANIEM

Po  raz pierwszy powiat wielicki utworzony został w okresie kiedy Polska południowa znajdowała się pod panowaniem Austrii. Zaborca w okresie autonomii wprowadził podział tego terenu, zwanego Galicją, na 74 powiaty, z których każdy zarządzany był przez dwie władze.

W kraju koronnym – Galicji władzą najwyższą był sejm krajowy z namiestnictwem, natomiast w powiecie – starostwo ze starostą mianowanym przez namiestnika oraz Rada Powiatowa z naczelnikiem. Radę Powiatową tworzyło 26 osób wybranych przez obywateli, którzy płacili podatki. Zbierała się raz na kwartał. Ze swego grona Rada wybierała Zarząd Powiatowy z marszałkiem, który sprawował władzę wykonawczą. Funkcję marszałków pełnili między innymi baron Konopka, dr Stanisław Larysz Niedzielski właściciel Śledziejowic oraz notariusz Emanuel Winter, a starostów wielickich między innymi Leopold Płaziński, Bolesław Szczerbiński, Władysław Olszewski i dr Władysław Wnęk, od 1932 roku starosta krakowski.

Początkowo powiat wielicki liczył 728 km2 i ponad 80 tysięcy mieszkańców obejmując miasta: Wieliczkę, Podgórze, Skawinę, Dobczyce i 105 wsi. Już w 1897 roku podzielono władzę wykonawczą w powiecie wielickim na dwa powiaty: powiat podgórski ze Skawiną związany z Krakowem i powiat wielicki z częścią wschodnią dawnego powiatu z siedzibą w Wieliczce o okrojonej powierzchni 458 km2. Dla obydwu powiatów funkcjonowała jedna Rada Powiatowa aż do 1932 roku.

Do zadań powiatu należało: budowa dróg i troska o ich stan; ułatwianie pobierania kredytów przez mieszkańców (w 1878 roku powstała Powiatowa Kasa Oszczędności); pomoc przy poszukiwaniu pracy (nie wypłacano wówczas zasiłków); ochrona zdrowia ludzi najuboższych przez utrzymywanie lekarza i akuszerki; nadzór nad szkołami średnimi oraz nad gminami. Rada zarządzała majątkiem powiatu oraz instytucjami utrzymywanymi z funduszy powiatowych, ustalała podatki.

Kiedy w 1918 roku Polska odzyskała niepodległość, nie wybrano nowej Rady, albowiem nie było ordynacji wyborczej. Ustalono, że na jej czele ma stać starosta. W 1929 roku z granic powiatu wielickiego wyłączono Dobczyce i 45 gmin, włączając je do powiatu myślenickiego. Dekretem z dnia 4 grudnia 1931 roku powiat wielicki został zniesiony – Wieliczkę włączono do powiatu krakowskiego, do Krakowa przeniosły się związane z powiatem urzędy.