SOŁECTWA POWIATU WIELICKIEGO. GORZKÓW

Publikując nie tak dawno na łamach Gazety Gdowianin artykuł o Bodzanowie obiecałem, że co jakiś czas przytoczę historię różnych sołectw z terenu powiatu wielickiego. Dzisiaj czas na krótką historię Gorzkowa. Najstarsze wzmianki historyczne o tej wiosce pochodzą z początku XV wieku, dokładniej z roku 1413.

Szlachcice Mikołaj i Niemrza podzielili się dobrami. Mikołajowi przypadł między innymi Gorzków. Sprzedał go w 1415 roku Piotrowi z Kurowa wraz z Koźmicami, Witkowicami i częścią Mietniowa. W 1416 roku Piotr odsprzedał Jakuszowi Klępowi z Raciborska między innymi Gorzków.

W 1417 roku Mikołaj syn Jakusza wraz z bratem Janem i macochą Katarzyną podzielili się dobrami – Mikołaj otrzymał Gorzków. W 1423 roku doszło do następnego podziału miedzy braćmi. W latach 1470-1480 wieś posiadał Stanisław Klęp herbu Strzemię i znajdowały się w niej: karczma, zagroda, folwark i dwa łan y kmiece (około 40 hektarów). W okresie tym tak zwaną dziesięcinę snopową (dziesiątą część zbiorów) oddawano plebanowi z Wieliczki. W 1525 roku Barbara żona Macieja Kasińskiego (sołtys z Kasinki) odstępuje Stanisławowi Morsztynowi (bachmistrz żup wielickich) wszystkie dobra po swych rodzicach w Raciborsku, Gorzkowie i Witkowicach. Również inny ze współwłaścicieli, Baltazar Klęp odstępuje wspomnianemu Stanisławowi zwoje ziemie leżące miedzy innymi w Gorzkowie. W 1540 roku Baltazar sprzedał Morsztynom pozostałe dobra w Raciborsku, Witkowicach i Gorzkowie. Wcześniej, bo w 1528 roku Stanisław Morsztyn swoje dziedziczne dobra w wymienionych wsiach przekazał w dożywocie swojej żonie Agnieszce wraz z urzędem bachmistrzowskim. W 1530 roku w Gorzkowie jest karczma i 4 łany kmiece. W 1581 roku właścicielem wsi zostaje Florian Morsztyn, a dobra obejmują 3 łany kmiece, 4 zagrody z rolami, 3 komory z bydłem, 4 komory bez bydła. W 1621 roku wieś przechodzi w posiadanie Krzysztofa Morsztyna.

W 1680 roku część tych dóbr dostaje się w ręce Mikołaja Jordana z Zakliczyna. Jedyny z zachowanych inwentarzy wsi z 1690 roku spisano przy jej sprzedaży przez Mikołaja Tudorowskiego, Franciszkowi Trembeckiemu. Z opisu wynika, że wioska była niewielka – obejmowała 4 zagrody, w tym jak zanotowano, jedna chałupa „… zgorzała, jest chłop ale chałupy nie ma”. Dwór nadawał się do remontu. Zbudowany był z drewna, ze słomianym dachem i mieścił pięć pomieszczeń: sień, izbę małą z dziurawym piecem i trzema oknami (szyby oprawione w ołów), izbę dużą z podwójnym oknem (zepsutym) i izbę średnią z piecem kaflowym oraz piekarnię. Wyposażenie dworu stanowiły: stół lipowy, 5 krzeseł oraz stoli mały, okrągły. Obok dworu pobudowana była obora ze ścianami obłożonymi słomą, z przeciekającym dachem, w której były 2 krowy, 5 kóz, 12 wołów, 4 konie, 29 gęsi, 1 gąsior i 7 kur. Niedaleko stał spichlerz drewniany, z rozpadającym się dachem i ścianami w równie złym stanie. Obok niego zbudowane były lochy w ziemi służące do przechowywania owoców, jarzyn, mięsa itp. Ze sprzętów gospodarczych wymieniono w inwentarzu: wóz okowany, wóz bosy, 3 pługi, 3 radła, 2 pary bron i sanie. W obejściu był jeszcze browar (spróchniały) w którym znajdowały się naczynia i sprzęt potrzebny do produkcji piwa i gorzałki. W dokumencie notuje się też stawy „na których młyny bywały kiedyś” oraz dwie sadzawki, które potrzebowały szlamowania. „Las zrujnowany z gruntu, mało w nim dębów”. W 1712 roku według podatku podymnego notowane są we wsi 3 łany kmiece oraz dwie zagrody.

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych Krajów Słowiańskich podaje, że we wsi na przełomie XVI i XVII wieku istniał zbór kalwiński, założony zapewne przez Morsztynów. Według tego Słownika w Gorzkowie zamieszkiwało w 1881 roku 185 osób. W tym czasie właścicielem wioski byli Ignacy i Sylwin Jaworscy, a po nich niejaki Szwantowski.