JAK i DLACZEGO DROŻEJĄ ŚMIECI

Jak wiecie z naszych wcześniejszych artykułów mieszkańcy gminy Gdów płacą jedne z wyższych opłat w Małopolsce za odbiór śmieci. Tymczasem według raportu UOKiK  stawki opłat za śmieci segregowane w gminach wahają się od 5 zł do nawet 32 zł . W ciągu ostatnich lat mediana stawki za odpady zebrane selektywnie wzrosła z 10 do 13 zł. Główne przyczyny podwyżek to brak konkurencji i rosnące stawki za przetwarzanie i składowanie odpadów.

W środę UOKiK opublikował raport z badania rynku tych usług w latach 2014-2019. Urząd sprawdził sytuację we wszystkich 302 gminach miejskich w Polsce.

„Badanie urzędu pokazało, że wzrost opłat płaconych przez mieszkańców za odbiór śmieci rozpoczął się w 2017 r, a potem z roku na rok był coraz większy. W latach 2018 -2019 ponad 60 proc. gmin podniosło lub planuje zwiększyć ceny. Skala podwyżek różni się w zależności od regionu Polski. Największe dotyczą woj. mazowieckiego, gdzie w jednej z gmin stawki wzrosły blisko trzykrotnie” – twierdzi UOKiK.

UOKiK dodaje, że przewidywania urzędu co do negatywnych elementów zmiany systemu gospodarowania odpadami się sprawdziły. Jeśli chodzi o elementy pozytywne to, jak zauważa, „śmieci w lasach pozostały”.

UOKiK wyjaśnia, że „kiedyś na jednym rynku działało po kilka firm, a teraz w przetargach organizowanych raz na jakiś czas zwycięzca bierze wszystko”.  Firmy, które przed kilkoma laty przegrały przetargi, albo zakończyły działalność, albo zmieniły rynek. „Nawet jeśli po paru latach jest ponowny przetarg to taka gmina jest skazana na jedną ofertę. A te oferty są coraz droższe”.

Z raportu UOKiK wynika, że duże podwyżki miały miejsce praktycznie w całej Polsce. Oprócz Mazowsza wyraźnie ceny rosły także w niektórych gminach w woj. podkarpackim i podlaskim, kujawsko-pomorskim, śląskim i warmińsko-mazurskim. Najniższe były w woj. opolskim, gdzie wzrosty sięgają 25 proc.

Biorąc pod uwagę konkretne kwoty, najwięcej płacą lub będą musieli zapłacić mieszkańcy woj. mazowieckiego w gminach: Józefów, Marki i Otwock (32 zł za odpady segregowane i 65 lub 63 za niesegregowane). Najniższe stawki są w Białymstoku (5 i 11 zł) oraz Stalowej Woli (6 i 12 zł).

Mediana miesięcznej opłaty za śmieci segregowane wzrosły o 3 zł (z 10 zł w 2015 r. do 13 w roku 2018 i 2019).

Autorzy raportu zwrócili uwagę, że w żadnej z gmin miejskich opłaty nie osiągnęły stawki maksymalnej ustalonej na podstawie ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach. Wynosi ona obecnie prawie 34 zł za odpady segregowane i dwukrotność tej sumy za śmieci, które nie są segregowane. Tylko trzy gminy przekroczyły poziom 90 proc., a  dodatkowe siedem – 70 proc. tej sumy. Zdecydowana większość z nich (9 na 10 gmin, które przekroczyły 70 proc. stawki maksymalnej) leży na Mazowszu.

Wzrost opłaty przypadającej na osobę w gminach miejskich w Polsce w latach 2017-2019

Przyczyny podwyżek – brak konkurencji i wyższe koszty

W skali całego kraju jako najczęstszą przyczynę podwyżek badane gminy podawały wyższą cenę zwycięzcy przetargu na odbiór odpadów. Według UOKiK ma to związek ze zmianami prawnymi, które weszły w życie w 2012 r. Do tego czasu właściciel nieruchomości miał swobodę w wyborze firmy, która odbierała od niego śmieci. Po zmianie przepisów wybór takiego przedsiębiorcy należy tylko i wyłącznie do gminy. W drodze przetargu wybiera ona jeden podmiot świadczący usługi na całym jej terenie, a w przypadku większych gmin – na części obszaru.

Kolejnym powodem podwyżek, który podały gminy był wzrost kosztów zagospodarowania odpadami w tym przede wszystkim tzw. opłaty marszałkowskiej za składowanie śmieci. Badane gminy zwracały uwagę także na zwiększenie liczby surowców, które muszą segregować mieszkańcy. Samorządy często wskazywały też wzrost kosztów Regionalnych Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych, a także  nieprawidłową segregację śmieci przez mieszkańców.

Zdaniem autorów raportu wpływ na podwyżki opłat za śmieci w Polsce miał również wzrost cen gospodarowania odpadami w całej Europie związany z zakazem importu odpadów wprowadzonym przez Chiny, które wcześniej były największym światowym odbiorcą odpadów z papieru i plastiku.