GMINA GDÓW i JEJ NAJSTARSZE OSADY

Do najstarszych osad wymienionych w źródłach pisanych z wieku XIII należą Podolany i Gdów. Podolany w roku 1229 były wsią książęcą. Wiemy, że w 1247 roku Konrad Mazowiecki sprzedał wieś za 80 grzywien, a w roku 1254 Podolany należały do klasztoru w Szczyrzycu.

W dolinie Raby, dzisiaj prawie bezleśnej, niegdyś stykały się obszary lasów Karpackich ciągnących się wraz z Puszczą Niepołomicką aż do Węgier.

Badania archeologiczne i znalezione materiały w Gdowie, Fałkowicach, Podolanach, Marszowicach i innych miejscowościach nad Rabą, czy dalsze kopce w Jawczycach, Wiatowicach, kurhany w Krakuszowicach, Jaroszówce, Grodzisko poznachowickie – świadczą o osadnictwie człowieka na tym terenie od czasów epoki kamienia (neolit 400 lat p.n.e.) przez kultury osadnictwa ludów rolniczo-hodowlanych, wpływów kultury Celtów, wpływów osadnictwa rzymskiego (I do V w.) i osadnictwa wczesno-średniowiecznego (VI do XIII w.).

Dolina Raby do połowy wieku X wchodziła w skład państwa Wiślan z ośrodkiem w Wiślicy i Krakowie. Państwo Wiślan zostało podbite przez księcia Świętopełka z Moraw. To czas działania misjonarzy Słowian Cyryla i Metodego. Ich wysłannicy zakładali stacje misyjne na terenie państwa Wiślan.

Największy rozwój osadnictwa w dorzeczu Raby przypada na X-XIII wiek. Z tego właśnie okresu na tym terenie mamy najwięcej wsi.

Materiały archeologiczne ze wspomnianego wyżej okresu a pochodzące z Gdowa, Fałkowic, Stadnik wykazują ślady osad otwartych. Dostarczają także wiadomości o istnieniu grodzisk w dorzeczu Raby, w tym grodziska Gdowskiego i „przesieki” bilczyckiej na rzece Rabie.

S. Morawski opisując osadnictwo w części południowej Polski podaje, że grodziska i „przesieki” były rozbudowane w czasach Bolesława Chrobrego (przełom X i XI wieku) jako obrona przed Madziarami. Przykładowo ród Gryfitów w Gdowie rozbudował i obsadził osadę rycerzami ze swojej drużyny.

Istnienie osady Gdowskiej w czasach prehistorycznych i wczesnośredniowiecznych zostało udowodnione dzięki pracom wykopaliskowym prowadzonym na terenie Gdowa i w okolicy w latach 1965-1966. Materiały archeologiczne nie określają jednak chronologii powstania osady.

Do najstarszych osad wymienionych w źródłach pisanych z wieku XIII należą Podolany i Gdów. Podolany w roku 1229 były wsią książęcą. Wiemy, że w 1247 roku Konrad Mazowiecki sprzedał wieś za 80 grzywien, a w roku 1254 Podolany należały do klasztoru w Szczyrzycu.

W 1272 roku na dokumencie pojawia się podpis – „comes Zbigniew z Kdowa”. Świadczy to, że w 1272 roku komes Zbigniew był właścicielem części lub całości Gdowa, a już w 1306 roku pisze się z Cric czyli Szczyrzyca. Brak dalszych wiadomości pisanych o Gdowie aż do roku 1360. Wtedy właścicielem Gdowa był ród Boczowskich z Boczowa oraz Klępów z Raciborska.

Kroniki sądowe z tego okresu wykazują liczne rozprawy o przywłaszczenie danin na rzecz kościoła, zabójstwa, podziały ziemi itp. W Gdowie i Grzybowej występuje duże rozdrobnienie ziemi pomiędzy właścicielami.